ประวัติของพระสังกัจจายน์
พระสังกัจจายน์ มีพุทธลักษณะอ้วน พุงพลุ้ย จึงใช้เป็นสัญลักษณ์ของความอุดมสมบูรณ์ โชคลาภ ท่านเป็นหนึ่งในพระสาวกผู้ใหญ่ ที่เป็นเอตทัคคะองค์หนึ่งในบรรดาพระเอตทัคคะ ๔๑ องค์ ลักษณะของพระสังกัจจายน์ โดดเด่นแตกต่างจากพุทธสาวกองค์อื่นๆ ทั้งปวง
พระสังกัจจายน์ เป็นบุตรของพราหมณ์ปุโรหิต กัจจายโคตร หรือกัจจายนโคตร ในแผ่นดินของพระเจ้าจัณฑปัชโชต กรุงอุชเชนี เมื่อกัจจายนะกุมารเจริญวัย เรียนจบไตรเพท บิดาได้ถึงแก่กรรม จึงได้รับตำแหน่งปุโรหิตแทนบิดา ครั้นต่อมาพระเจ้าจัณฑปัชโชต ทรงทราบว่า พระศาสดาตรัสรู้แล้ว และเสด็จเที่ยวโปรดสัตว์สั่งสอน ธรรมะที่พระองค์สอนนั้น เป็นธรรมที่แท้จริง ยังประโยชน์แก่ผู้ประพฤติตาม จึงมีพระประสงค์ใคร่เชิญเสด็จพระบรมศาสดาไปประกาศที่กรุงอุชเชนี จึงรับสั่งให้กัจจายนะปุโรหิตไปทูลเสด็จยังกรุงอุชเชนี
กัจจายนะปุโรหิตพร้อมด้วยผู้ติดตาม ๗ คน จึงออกจากกรุงอุชเชนี ครั้นมาถึงจึงพากันเข้าเฝ้าพระบรมศาสดา พระองค์ทรงเทศน์สั่งสอน ในที่สุดบรรลุอรหันต์ทั้ง ๘ คน หลังจากนั้น ทั้ง ๘ ก็ทูลขออุปสมบท ทรงอนุญาต ครั้นอุปสมบทแล้ว จึงทูลเชิญเสด็จกรุงอุชเชนี ตามหน้าที่ พระองค์รับสั่งว่า
ท่านไปเองเถิด เมื่อท่านไปแล้ว พระเจ้าปัชโชตจักทรงเลื่อมใสท่าน
พระ กัจจายนะจึงออกเดินทางพร้อมพระอรหันต์อีก ๗ องค์ ที่ติดตามมาด้วย กลับคืนสู่กรุงอุชเชนี และประกาศสัจธรรมให้แก่พระเจ้าจัณฑปัชโชต พร้อมชาวพระนคร ให้เลื่อมใสในพระพุทธศาสนาและถ้อยคำประกาศอันเป็นสัจธรรม หลังจากนั้นจึงกลับคืนสู่สำนักของพระพุทธองค์
พระพุทธองค์ ตรัสว่า ท่านเป็นผู้ฉลาดในการอธิบาย แห่งการย่อคำพิสดาร นับจากนั้นมาพระสังกัจจายน์ก็เป็นผู้สรุปย่อคำสอน บอกแก่บรรดาสาวกทั้งหลาย ด้วยความพอใจอย่างยิ่งในคำย่อนั้น และยังเป็นผู้ทูลขอให้พระพุทธองค์บัญญัติแก้ไขพุทธบัญญัติบางประการ ปรากฏว่าเป็นที่พอพระทัยแก่องค์พระศาสดาเป็นอย่างมาก
พระสังกัจจายน์ เป็นผู้มีรูปงาม ผิวเหลืองดุจทอง ตำนานเล่าว่า ครั้งหนึ่งมีโสเรยยะบุตรเศรษฐีคะนอง เห็นพระสังกัจจายน์จึงปากพล่อยกล่าวว่า ถ้าเราได้ภรรยามีรูปกายงดงามเยี่ยงท่านนี้ จักพอใจยิ่ง พลันปรากฏว่าโสเรยยะบุตรมหาเศรษฐีหนุ่มคะนองปาก ได้กลายเพศเป็นหญิงในทันที จึงหลบหนีไป ต่อมาได้สามีและบุตรสองคน จึงกลับมาขอขมากับพระสังกัจายน์ โสเรยยะจึงกลับคืนสู่เพศชายเช่นเดิม นับว่าพระสังกัจจายน์มีฤทธิ์อำนาจยิ่งองค์หนึ่งในพุทธสาวก และเพราะรูปกายอันงดงามของพระสังกัจจายน์ นี้เองได้สร้างความปั่นป่วนแก่อิตถีเพศอย่างมาก ทานจึงได้เนรมิตกายใหม่ให้อ้วน พุงพลุ้ย น่าเกลียด เพื่อความสงบแห่งจิตและกิเลส ของผู้พบเห็น
